Ekologiya va tuproqshunoslik kafedrasi

Kafedra 1994 yil 15 aprelda Kimyo fakultetining “Umumiy kimyo va ekologiya”, “Anorganik va analitik kimyo” hamda “Qishloq xo‘jaligi asoslari” kafedralari tarkibida shakllangan. Uning bosh tashabbuskori Termiz davlat universitetining sobiq rektori O‘zbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi akademigi, Beruniy nomidagi davlat mukofotining sohibi, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan fan arbobi, Surxon vohasi ilm ahlining faxri, fizika – matematika fanlari doktori, professor To‘raev Nazar Yo‘ldoshevichdir. Kafedraning asoschisi qishloq xo‘jaligi fanlari nomzodi, professor, Nyu-York fanlari akademiyasining haqiqiy a’zosi Zokirov Xolmat Xurramovich sanaladi. Uzoq yillar mobaynida kafedra mudiri lavozimida faoliyat ko‘rsatib, yosh avlodga o‘z bilimi va tajribalarini o‘rgatib kelmoqda.

Ushbu kafedra tashkil etilgan yildan boshlab kafedraning professor – o‘qituvchilari universitetning kimyo, ekologiya va tabiatni muhofaza qilish fanlari o‘qitiladigan barcha ta’lim yo‘nalishlarida umumiy kimyo va ekologiya fanlaridan dars bera boshladilar. 2010-2011 o‘quv yili davomida geografiya kafedrasi bilan qo‘shilib “Geografiya-ekologiya” kafedrasi nomi bilan faoliyat ko‘rsatdi. 2011-2012 o‘quv yilidan boshlab “Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish”, 2012 yildan “Ekologiya”, 2018 yildan “Ekologiya va tuproqshunoslik” kafedrasi deb nomlanib kelmoqda. Hozirda kafedraga biologiya fanlari nomzodi, dotsent Muhammadi Boyqobilovich Abramatov mudirlik qilib kelmoqda.

Hozirda kafedrada 1 nafar professor, 3 nafar dotsent va 4 nafar o‘qituvchi, 1 nafar stajor-o‘qituvchi 10 shtat birligida faoliyat ko‘rsatib kelmoqda.

Kafedra olimlari tomonidan yillar davomida 7 ta darslik, 5 ta o‘quv qo‘llanma, 7 ta monografiya, 25 o‘quv-uslubiy qo‘llanmalar nashr ettirilan. Professor-o‘qituvchilarning ilmiy tadqiqot ishlari natijalari Xalqaro va Respublika ilmiy jurnallarida chop ettirilib kelinmoqda.

Kafedra jamoasi so‘ngi yillarda sohaga oid Respublika miqyosida ilmiy amaliy konferensiyalar tashkil etib kelmoqda. Jumladan, 2016 yil 15 mart kuni “O‘zbekistonning bioekologik muammolari”, 2020 yil 16 oktabr kuni “Tuproq va atrof-muhit muhofazasi masalalari” mavzularida konferensiyalari o‘tkazilgan.

Kafedra o‘qituvchilari

Kafedrada o‘qitiladigan yo‘nalishlar:

Kafedrada 60530700-Tuproqshunoslik hamda 60710400- Ekologiya va atrof-muhit muhofazasi (tarmoqlar va sohalar bo‘yicha) ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha bakalavrlar, 70530701-Tuproqshunoslik (tadqiqot turi bo‘yicha) mutaxassisligi bo‘yicha magistrlar tayyorlanadi.

Kafedrada o‘qitiladigan fanlar:

60530700-Tuproqshunoslik

Bakalavriat:

1. Mutaxassislikga kirish
2. Tuproq biologiyasi va ekologiyasi
3. Umumiy dehqonchilik va o‘simlikshunoslik
4. Tuproqshunoslik
5. Tuproq fizikasi
6. O’simliklar oziqlanishi va o‘g‘it
7. Tuproqni tadqiq qilish usullari
8. Tuproq kimyosi
9. Tuproq geografiyasi
10. O‘zbekiston tuproqlarining agrokimyoviy tavsifi
11. Sabzavot, poliz va kartoshka ekinlari agrotexnologiyasi\
12. Yer kadastri va tuproq bonitirovkasi asoslari
13. Tuproq melioratsiyasi va gidrologiyasi
14. Tuproqning organik qismi
15. Tog‘ tuproqlari
16. Sitrus va subtropik o‘simliklarini yetishtirish agrotexnologiyasi
17. Surxondaryo tabiati va ekologiyasi
18. Tuproq va atrof muhitning ifloslanishi
19. Tuproq genezisi
20. Agroekologiya
21. Tuproq bonitirovkasi
22. Tuproq melioratsiyasi va gidrologiyasi

60710400- Ekologiya va atrof-muhit muhofazasi (tarmoqlar va sohalar bo‘yicha)

Bakalavriat:

1. Ekologiya asoslari
2. Kimyoviy va fizikaviy ekologiya
3. Bioekologiya
4. Biogeografiya
5. Hozirgi zamon ekologik muammolari
6. Gidroekologiya va geoekologiya
7. Garbologiya va ekotoksikologiya
8. Ekologik siyosat

70530701-Tuproqshunoslik (tadqiqot turi bo‘yicha)

Magistratura:

1. Tuproqshunoslikning zamonaviy muammolari va kontseptsiyalari
2. Tuproqshunoslikda innovatsion texnologiyalar
3. Tuproqlar rekultivatsiyasi
4. Voha tuproqlari genezisi va evolyutsiyasi
5. Tuproq va iqlim o‘zgarishi
6. Sho‘rlangan tuproqlar melioratsiyasi
7. Tuproq informatikasi va geoinformatsion tizimlar
8. Yer resurslarini boshqarish va atrof-muhit muhofazasi

Kafedrada olib borilayotgan ilmiy ishlar

Kafedarada ilmiy muhit yaxshi shakllangan. Jumladan, 2022 yil kafedra professori X.Zokirov ilmiy rahbarligida kafedra katta o‘qituvchisi O.U.Normuratov Tuproqshunoslik va agrokimyo ilmiy-tadqiqot instituti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi DSc.25/30.12.2019.Qx/B 43.01 raqamli ilmiy Kengashda “Taqir-o‘tloqi tuproqlar sharoitida pomidordan yuqori hosil yetishtirishda azotli o‘g‘it me’yorini aniqlash va biologik preparat ta’siri” nomli ilmiy ishini 06.01.04- Agrokimyo ixtisosligi bo‘yicha muvaffqiyatli himoya qildi. Bundan tashqari kafedra mudiri dotsent M.Abramatov “O‘zbekistonning janubida kavsh qaytaruvchi uy hayvonlarining oshqozon-ichak tizimi nematodalari” orqali monitoring qilish” kafedra o’qituvchilari F.Qurbonov “Neft uglevodorodlari bilan ifloslangan tuproқlarning In Situ rekultivaitsiyasi”, M.Qodirov ‘Bo’z tuproqlar sharoitida xar hil me’yordagi azotli va organik o’g’itlarning kartoshka hosildorligiga ta’siri, D.Zayirova “Turli me’yordagi azotli o’g’itlarning issiqxona sharoitidagi pomidor hosildorligiga ta’siri”, A.Maxammadiyev “Surxondaryo viloyati atmosferasidagi chang miqdori va tarkibini aniqlash , ekologik monitoring qilish hamda baholash’’. (Mahalliy “Afg’on shamoli” ta’siri misolida) mavzularida ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borishmoqda.

Kafedrada olib borilayotgan ilmiy-uslubiy ishlar

So‘ngi yillarda kafedra professor-o‘qituvchilari bu sohada salmoqli ishlarni amalga oshirmoqda. Jumladan, birgina 2020 yilda kafedrada 4 ta monografiya: “Ekoiqtisodiy inqirozlarni bartaraf etishda ommaviy axborot vositalarining o‘rni”, “Tuproqshunoslik”, “Nematodi roda Haemonchus (Nematoda: Trichostrongylidae):differentsiatsii”, “Tipik bo‘z tuproqlar sharoitida kuzgi bug‘doy va kartoshkadan yuqori hosil olishda o‘g‘itlarni o‘rni”, “Sitrus o‘simliklarini yetishtirish agrotexnologiyasi” va 1 ta “Tuproq biologiyasi va ekologiyasi fanidan amaliy mashg‘ulotlar” nomli uslubiy qo‘llanma, 2023-yilda kafedrada1-ta monagrafiya “Tuproqlar degradatsiyasi” nashr ettirildi.

Darslik va o‘quv qo‘llanmalar

2020 yilda kafedra professori X.Zokirov “Tabiiy resurslardan oqilona foydalanish” nomli darsligi, 2021 yilda professor X.Zokirov, dotsent M.Saidovlar “Tuproqshunoslik va tuproqlar geografiyasi” 2022 yilda X.X.Zokirov, O.U.Normurodovlar “Agrokimyo”, X.Zokirov, dotsent M.Saidovlar “Tuproqlar geografiyasi”, “Paxtachilik” nomli darsliklarini nashr ettirdilar.

Bundan tashqari professor X.Zokirov “Surxondaryo tabiati va ekologiyasi” nomli o‘quv qo‘llanmasini nashr ettirdi.

2022 yilda kafedra dotsenti M.Saidovning “Paxta yetishtirish agrotexnologiyasi”, “Sitrus o‘simliklarini yetishtirish agrotexnologiyasi” Subtropik o’simliklarni yetishtirish agratexnologiyasi nomli o‘quv qo‘llanmalari nashr ettirildi.

2023-yilda dotsent.O,U.Nomurodov, o’qituvchi F.Ch.Qurbonovlar “Tuproq biologiyasi va ekologiyasi” nomli darslik nashr ettirdi.

Ilmiy maqolalar

Kafedra professor-o‘qituvchilari tomonidan olib borilayotgan ilmiy tadqiqot natijalari dunyoning nufuzli jurnallarida e’lon qilinib bormoqda. Jumladan,

1. Закиров X.X., Отамуродова Д.A. Экономический анализ загрязнений северных районов Сурхандарьинской области Таджикским алюминиевым заводом. «Вестник Хорезмской академии Маъмуна» журнал. – Хива, 2022. №9/3– B.29-34.

2. Zokirov X.X., Normuratov. O. U., Xurramova A.R., Otamurodova D.A. Ekologik omillarning bioxilma-xillik va agro soha iqtisodiyotiga ta’siri. «Xorazm Ma’mun akademiyasi axborotnomasi» jurnali. – Xiva, 2022. №9/3 – B.34-39.

3. Normuratov. O. U., Zokirov X.X., Imamov F.Z. Azotli o‘g‘it me’yorlari va biologik preparatning pomidor hosildorligiga ta’siri. «Xorazm Ma’mun akademiyasi axborotnomasi» jurnali. – Xiva, 2022. №9/3 – B.59-62.

4. Нормуратов О.У., Болтаев С.М., Имамов Ф.З., Амиров Ж.А. Влияние различных доз азотных удобрений на агрохимические свойства безплодно-луговых почв. «Вестник Хорезмской академии Маъмуна » журнал.– Xивa, 2022. № 9/3, cтр 56-59.

5. Нормуратов. O. У., Ш.Ч. Холтураев, Влияние биологических препаратов на прорастание семян томата // Актуальные проблемы современной науки. - Москва, 2021. №5(122), – С. 86-89.

6. Нормуратов. O. У., Установление норм минеральных удобрений при выращивании томата в долине Сурхандарьи // НАУКА И МИР - № 2 (78), 2020, Том 1

7. Нормуратов. O. У., Влияние разных доз азотных удобрений и биолоических препаратов на рост и развитие томатов // Актуальные проблемы современной науки - № 6 (115), 2020

8. M. Abramatov A.Kuchboyev, B.Ruziyev, Kh.Sobirov Diversity of Gastrointestinal Nematodes in Domestic Ruminants of Uzbekistan // Pakistan J. Zool., vol. 54(5), pp 2445-2448, 2022 DOI: https://dx.doi.org/10.17582/journal.pjz/20210629120602

5. A.E.Kuchboev, O.O.Amirov, G.D.Soliyeva, R.R.Karimova, H.F.Sabirov, M. Abramatov, B.A.Кakhramanov Morphological and molecular identification three species Teladorsagia (Nematoda: Trichostrongylidae) in sheep, Uzbekistan // 2nd International Conference on Energetics, Civil and Agricultural Engineering 2021 (ICECAE 2021) 14^th-16^th October 2021, Tashkent, Uzbekistan IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science 939 (2021) 012078 https://doi.org/10.1088/1755-1315/939/1/012078

6.Zokirov X.X., Zayirova D.M. Taqir o‘tloqi tuproqlar sharoitida pomidorning “Bo’ron” navidan yuqori hosil yetishtirishda azotli o‘g‘itlar me’yori aniqlash Xorazm ma’mun akademiyasi axborotnomasi jurnali. – Xiva, 2023. №12/1 – B.1-3

7. Normuratov O., Boltayev S., Saidov M. Taqirli-o‘tloqi tuproqlar sharoitida pomidordan yuqori hosil yetishtirishning zamonaviy usullari va rivojlanish istiqbollari O‘zMU XABARLARI 2023 3/2

8. Болтаев С.М., Нормуратов О.У., Саидов М. Ҳар хил меъёрдаги азотли ўғитларнинг тупроқ агрокимёвий ва микробиологик хоссаларига таъсири Xorazm ma’mun akademiyasi axborotnomasi jurnali. – Xiva, 2023. № 2023-9/1

9.Болтаев С.М., Нормуратов О.У., Саидов М. Ҳар хил меъёрдаги азотли ўғитлар ва биологик препаратларнинг помидорнинг қуруқ масса тўплашига таъсири Xorazm ma’mun akademiyasi axborotnomasi jurnali. – Xiva, 2023. № 2023-9/1

10. Saidov M., Normuratov O.U., Qodirov M.S. Och tusli bo‘z tuproqlar sharoitida har xil me’yordagi organik va azotli o‘g‘itlarning kartoshka hosildorligiga ta’sirini ilmiy asoslash 2023 №-11/1