Geografiya kafedrasi

Geografiya kafedrasi 1986 yilda geografiya fanlari doktori, professor Abdimo‘min Normurodovich Ro‘ziyev tashabbusi bilan tashkil qilingan. Shungacha, ya’ni 1986-1987 o’quv yilda Geografiya bo‘limi mavjud edi, uning qo‘shimcha ixtisosligi biologiya edi. Shu boisdan dastlab kafedraning nomi geografiya-biologiya deb yuritildi, keyingi o‘quv yillarida universitetda geografiya bo‘limiga talabalar qabul qilish va sof geografiya bo‘limi hamda sirtqi bo‘lim ochildi. 1988-yilning sentyabr oyida universitet ilmiy kengashining qarori bilan kafedradan biologiya bo‘limi ajralib chiqdi va mustaqil geografiya kafedrasi faoliyat ko‘rsata boshladi.

1990-1991 o‘quv yilida geografiya bo’limini 27 nafar talaba bitirib chiqdi va hayotga yo‘llanma oldi. 1991-1992 o‘quv yilida esa geografiya bo‘limini ikki guruh, 1992-1993 o‘quv yilida uch guruh talabalar bitirib chiqdi. Hozirgi kungacha har yili ikki guruh talabalar geografiya mutaxassisligi bo‘yicha bitirib chiqishmoqda. Natijada viloyatimiz umumiy o‘rta ta’lim va professional ta’lim muassasalarining geografiya fani o‘qituvchisiga bo‘lgan talablari qondirilmoqda.

Shuni alohida aytish kerakki yani kafedrada prof. A.Ro‘ziyev, H.Shosaidov, M.Erdanov va U.Safarovlarning jonbozligi bilan ish boshlangan edi.

Ta’kidlash joizki, geografiya kafedrasi tashkil qilingan dastlabki vaqtlarda professor-o‘qituvchilarga bo’lgan ehtiyojning mavjudligi sababli Toshkent Davlat universiteti (hozirgi O‘zMU)dan prof. Z.M.Akromov va prof. R.U.Rahimbekovlar, Nizomiy nomidagi TDPIdan dots. M.Asomov, Qarshi DPIdan dots. A.Mamatovlar dars o‘tish uchun taklif qilindi.

Tez orada kafedra malakali mahalliy kadrlar Q.Allanov, N.To‘ychiyeva, M.Umarova, Sh.Qo‘chqorov, U.Barotaliyev, B.Aliyev, X.Eshmadatov va I.To‘raqulovlar bilan ish boshladi.

Universitet hududida geografiya kafedrasining meteorologik maydonchasi tashkil qilindi. O‘qish – o‘qitish, ta’lim-tarbiya ishlari zamon talablari darajasida olib boriladigan bo‘ldi. Kafedraning yetuk kadrlari kuchi bilan yuqori kurs talabalari uchun yangi maxsus kurslar, maxsus seminarlar o‘qitiladigan bo‘ldi. Jumladan, 3-kurs talabalari uchun “Agrogeografiya”, “Agrosanoat kompleksining hududiy sistemalari”, 4-kursda “Markaziy Osiyo davlatlari iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi” maxsus kurslari o‘qitila boshlandi.

1990-yillarda O‘zbekiston geografiyasi va iqtisodiyoti bilan bog‘liq bo’lgan dolzarb mavzularda ilmiy - tadqiqot ishlari amalga oshirildi. Kafedra mudiri prof. A.N.Ro‘ziyev tomonidan “O‘zbekiston agrosanoat kompleksining hududiy sistemalari va uni takomillashtirish yo‘llari”, Q.Allanov tomonidan “Surxondaryo viloyatida paxta yetishtirish va uni qayta ishlashning hududiy tizimlari”, M.Erdonov tomonidan “Surxondaryo viloyati aholisi ko‘payishidagi ayrim masalalar”, H.Shosaidov tomonidan “Surxondaryo viloyatida uzum yetishtirish va uni qayta ishlashning hududiy tizimlari”, U.Safarov tomonidan “Tabiiy geografiyani o‘qitishda kompyuter texnologiyasidan foydalanish” mavzularida ilmiy tadqiqot ishlari olib borildi va nomzodlik dissertatsiyalari himoya qilindi.

Kafedra professor-o‘qituvchilari tomonidan yaratilgan darslik va o‘quv qo‘llanmalar talabalarning asosiy dasturlariga aylandi. Jumladan, A.Ro‘ziyevning “Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishi asoslari”, “Qishloq xo‘jaligida fan-texnika taraqqiyoti”, “Surxondaryo viloyati”, “Surxondaryo viloyati suv omborlari va agrosanoat majmuasini rivojlantirish”, “O‘zbekiston iqtisodiy geografiyasi” kitoblari oliy o‘quv yurtlari talabalarining sevimli darsligiga aylandi. Kafedra olimlari tomonidan 1990, 1991, 1992, 1993, 2006, 2016, 2020-yillarda geografiya fanining dolzarb mavzulariga bag‘ishlab respublika miqyosidagi ilmiy-amaliy konferensiyalar tashkil qilindi va ilmiy to‘plamlari chop qilindi. Shuningdek, 1990-yildan 2003- yilgacha har yili kafedra qoshida “Talaba va fan-texnika taraqqiyoti” deb nomlanuvchi respublika oliy o‘quv yurtlararo talabalarning fan olimpiadasi o‘tkazildi.

KAFEDRA O’QITUVCHILARI

KAFEDRADA O‘QITILADIGAN YO‘NALISHLAR:

Kafedrada 60530400 – Geografiya ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha bakalavrlar hamda 70530402-Geografiya (o‘rganish obyekti bo‘yicha) mutaxassisligi bo‘yicha magistrlar tayyorlanadi.

BAKALAVRIAT YO‘NALISHIDA O‘QITILADIGAN FANLAR

1.Umumiy tabiiy geografiya

2.Iqlimshunoslik

3.Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

4.Gidrologiya

5.O‘zbekiston geografiyasi

6.Shaharlar geografiyasi va geourbanistika asoslari

7.Jahon xo‘jaligi geografiyasi

8.Aholi geografiyasi va demografiya asoslari

9.Landshaftshunoslik

10.Geomorfologiya va geologiya asoslari

11.Jahon geografiyasi

12.Biogeografiya

13.Tuproqlar geografiyasi

14.Sanoat geografiyasi

15.Turizm va rekreatsiya geografiyasi

16.Surxondaryo geografiyasi

17.Transport geografiyasi

18.Jahon geografiyasi

19.Toponimika

20.Jahon geografiyasi

21.Geoekologiya va landshaft ekologiyasi

22.Tibbiyot va geografiya o‘qitish metodikasi

23.Sotsial geografiya

24.Qishloq xo‘jaligi geografiyasi

MAGISTRATURA YO‘NALISHIDA O‘QITILADIGAN FANLAR

1.Geosistemalar nazariyasi

2.Geodemografiya

3.Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyaning metodologiyasi

4.Landshaft planirovkasi

5.Tibbiyot geografiyasi

6.Tabiiy geografiyaning dolzarb muammolari

7.Landshaft planirovkasi

8.Tibbiyot geografiyasi

9.Tabiiy geografiyaning dolzarb muammolari

10.Geoekologoya

11.Servis geografiyasi

KAFEDRADA OLIB BORILAYOTGAN ILMIY ISHLAR

Geografiya kafedrasida muntazam ilmiy tadqiqot ishlari amalga oshirilib kelinmoqda. Jumladan, 2005-yilda kafedra katta o‘qituvchisi H.Abdunazarov “Surxondaryo viloyatida qishloq xo’jaligi mahsulotlarini qayta ishlash sanoatining hududiy tashkil etilishi” mavzusida 11.00.02-Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya ixtisosligi bo‘yicha nomzodlik dissertatsiyasi himoya qilindi.

2009-yilda kafedra katta o’qituvchisi A.Sattorov “Surxondaryo viloyati qshlioq aholi manzilgohlarining rivojlanish va joylashish xususiyatlari” mavzusida 11.00.02-Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya ixtisosligi bo‘yicha nomzodlik dissertatsiyasi himoya qilindi.

Shuningdek, 2022-yil 11-noyabrda kafedra o’qituvchisi Abdumo‘minov Bohadir Odinayevich O'zbekiston Milliy Universiteti huzuridagi Ilmiy darajalar beruvchi DSc.03/30.12.2019.Gr.01.06. raqamli Ilmiy kengashda 11.00.06 – Geodeziya. Kartografiya ixtisosligi bo‘yicha “Geografik axborot texnologiyalari asosida joy relyefining 3 o‘lchamli modelini yaratish va tadqiq qilish (Surxondaryo viloyati misolida)” mavzusidagi geografiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD) ilmiy darajasini olish uchun tayyorlangan dissertatsiya ishini muvaffaqiyatli himoya qildi. 2022-yilning 20-dekabr kunida kafedra o‘qituvchisi To‘rayev Quvonchbek Tagirovich Samarqand davlat universiteti huzuridagi Ilmiy darajalar beruvchi PhD.03/30.12.2021.Gr.02.07 raqamli Ilmiy kengashda 11.00.02 – Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya ixtisosligi bo‘yicha “O‘zbekistonda diniy turizmni rivojlantirishning ijtimoiy-geografik asoslari” mavzusidagi geografiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD) ilmiy darajasini olish uchun tayyorlangan dissertatsiya ishini muvaffaqiyatli himoya qildi.

Hozirgi vaqtda kafedra professor-o'qituvchilari ilmiy-tadqiqot ishlarini davom ettirmoqdalar. Jumladan, Umarova Maxbuba Xamroyevna “Toponimlarni majmuali o‘rganishning geografik jihatlari (Surxondaryo viloyati misolida)”, Xolmatov Ziyovuddin Maxmaniyozovich “Surxondaryo viloyatida qishloq turizmini rivojlantirishning iqtisodiy geografik jihatlari”, Niyozov Xo‘jaqul Mirzaboboyevich “Surxondaryo viloyatida yengil sanoat tarmoqlarini hududiy tashkil etish va rivojlantirish masalalari”, Choriyev Abdiqayim Qodirovich “Surxondaryo viloyati suv omborlarining ishlab chiqarish kuchlarini rivojlantirishdagi ahamiyati”, Esanov Nazar Amanturdievichning “Termiz shahrining iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishi” mavzularida ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishmoqda.

KAFEDRADA OLIB BORILAYOTGAN ILMIY-USLUBIY ISHLAR

So‘ngi yillarda kafedra professor-o‘qituvchilari bu sohada salmoqli ishlarni amalga oshirmoqda. Jumladan, 2017-yilda “Topografiya asoslari va kartografiya, geografik axborot tizimlari” nomli uslubiy qo‘llanma chop etildi. 2020 yilda kafedrada 3 ta monografiya: “Surxondaryo viloyati relyefining raqamli modelini yaratish”, “Surxandaryo viloyati qishloq aholi manzilgohlarining rivojlanish va joylashish xususiyatlari”, “Surxondaryo viloyati toponimlarini o‘rganishining geografik jihatlari” va “Jahon geografiyasi ” nomli uslubiy qo‘llanma nashr ettirildi. 2022-yilda kafedrada “Surxondaryo viloyati transport geografiyasi” va “Surxondaryo geografiyasi (tabiiy geogarfiya)” nomli o‘quv qo‘llanmalari nashr qilindi. 2023-yilda Q.Allanov va A.Choriyevlar tomonidan “Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya sohasida yaratilgan ilmiy maktablar”, B.Abdumo‘minov tomonidan “Surxondaryo viloyati relyefining 3 o‘lchamli modelini yaratish”, Q. To‘rayev tomonidan “O‘zbekistonda diniy turizmni rivojlantirish va hududiy tashkil etishni takomillashtirishning geografik asoslari” mavzularidagi monografiyalar nashr etildi.

Shuningdek, kafedrada 2023-yilda B.Abdumo‘minov, Z.Xolmatovlar hammuallifligida “Geodeziya”, Q.To‘rayev “Iqtisodiy va turizm geografiyasi”, H.Abdunazarov, M.Umarova, N.Esanovlar hammuallifligida “Surxondaryo viloyati geografiyasi (II qism, iqtisodiy va ijtimoiy geografiya), N.Esanov, M.Erdonov, B.Abdumo‘minovlar hammuallifligida “Shahrlar geografiyasi va urbanistika asoslari” nomli o‘quv qo‘llanmalar nashr qilindi.

Har bir fan bo‘yicha namunaviy fan dasturi, ishchi o‘quv dasturi(silllabus), O‘UM, ma’ruza matni, reyting ishlanmasi, kalendar mavzuli reja, amaliy mashg‘ulotlari bo‘yicha hujjatlar mavjud.

Kafedra professor-o‘qituvchilari O‘zbekistonda yetuk geograf mutaxassislar tayyorlab Respublika iqtisodiyoti rivojlanishiga va yosh avlodni tarbiyalashda munosib hissa qo‘shmoqda.